اردشیر یکم

اردشير یکم (224-242 میلادی)

در سال 205 ميلادي بابک پدر اردشير كه موبد آتشكده آناهيد در شهر استخر بودگوزهر حاكم استخر را از تخت به زير كشيد. پسر بزرگ بابك شاپور نام داشت و وليعهد او بود ولي به طرز اسرارآميزي درگذشت. اردشير كار پدر را ادامه داد و بر پارس و فراسوي آن سلطه يافت. اردوان پنجم به او حمله كرد ولي كشته شد و حكومت اشكاني منقرض گشت. به اين ترتيب آخرين شاه اشكاني از اردشير شكست خورد و سلسله ساساني جايگزين سلسله اشكاني شد. اردشير در شروع شاهنشاهي خود هم به كشورگشايي پرداخت وهم با روميان درگير شد. او توانست سرزمين وسيعي را به زير فرمان خود درآورد.
  
سكه های او تاجي بر سر دارد كه برگرفته از تاج مهرداد دوم پارتي است. درنمونه سكه اي از او تصوير از روبرو و اطراف كلاه او«مرواريد» دوزي است و هلال و ستاره اي بر آن ديده مي شود، گرداگرد تصوير او چنبري نقطه چين ضرب شده است. مشخصات کلی سكه هاي اردشير: تصویر روی سکه شامل نیم تنه شاه با ریش بلند و موی ریخته برروی شانه و دورتا درور آن با خط پهلوی حک شده است و پشت سکه؛ نیم رخ شاهنشاه به سمت چپ با همان ویژگی های ذکر شده در روی سکه است.  تصویر روی سکه نیمرخ تصویر با ریش بلند و موی بر شانه و دورتا درور آن را خط پهلوی فرا گرفته­است. در پشت سکه:سکوی آتش بدون ملازمان وعلائم پهلوی در خلاف جهت معمول حک شده است. متن پهلوی «  مزداپرست خدايگان اردشیر شاهنشاه ايران ايزدي نژاد».


افسر شهرياري بر كلاه و گويي گوي چسبان بر بالاي آن نصب شده است. در برخي از سكه­هاي او از كلاه نواري به نام "اشهره وند" آويخته است. بر كلاه نقش هاي ديگري مانند "گردباد"، نقش عقاب با نواري بر گردن در ديگر نمونه ها ستاره شش پر بر كلاه و سينه، گردنبند وجود دارد. در حاشيه پوشاك برخي از سكه هاي ارشير نقش و نگار مرواريد دوزي وجود دارد. در تصاوير اردشير با كلاه پارتي، نقش بخش زيرين آن را كلاه سه كنگره دربرمي گيرد. برخي از تصاوير آرايش مو به­شكل گيسوي محكم بهم بافته است. نقش ايزد مقدس زرتشتي اهورامزدا بر تاج شهرياري او ديده شده است. بر پشت سكه ها نيز مي توان آتش گاه به شكل ستوني حاوي چند پايه عمودي است كه آتش دان بر آن قرار گرفته است. از فراز آتش شعله ها زبانه مي كشد. آتشدان متكي بر دو پايه به شكل دست هاي شير است كه بر دو مجمر نهاده شده است. بر پايه ها نوارهايي ديده مي شود.

سکه هايی نيز با تصویر مشترک اردشیر و پسرش شاپور

تصویر روی سکه نیمرخ تصویر با ریش بلند و موی بر شانه و دورتا درور آن را خط پهلوی فرا گرفته­است. در پشت سکه: سکوی آتش بدون ملازمان وعلائم پهلوی در خلاف جهت معمول حک شده است. متن پهلوی «مزداپرست خدايگان اردشیر شاهنشاه ايران ايزدي نژاد». سكه هاي با تصوير نشانه هاي افسرشاهي را مي توان متعلق به سال 220 ميلادي تا 227 ميلادي (تاريخ تاجگذاري رسمي اردشير) و تصوير آتشكده نشان از آن است كه پس از تاجگذاري ضرب شده است. تصوير اردشير با كلاه داراي نشان "گردباد" و "عقاب" مبني بر آن است كه انتشار سكه­ هاي نامبرده با تصرف و انديشه تصرف سرزمين­هاي غرب از سوي اردشير ارتباط داشته باشد، مي­توانيم انتشار اين درهم را منحصر به سال هاي 233-232 ميلادي بدانيم.نشان ويژه پوشاندن موي سر كه حاشيه آن مرواريد دوزي است با توجه به نقش­برجسته دارابگرد، مي بايست در حدود سال 240 ميلادي باشد سكه هاي منقوش به تصوير و پدر و پسر مي بايست مربوط به سال­ هاي 243-242 ميلادي انتشار يافته باشد